Als afgestudeerd filmwetenschapper valt de naam Pier Paolo Pasolini voor ons in het rijtje Vittorio De Sica, Luchino Visconti, Michelangelo Antonioni, Federico Fellini -en andere grootheden uit de Italiaanse cinema. Wellicht meer nog dan voor deze anderen geldt voor Pasolini de term ‘cinema poesia’ - film als poëtische daadkracht.
Kunstvormen
Pasolini was een man die in vele kunstvormen thuis was (naast filmmaker was de man onder meer actief als dichter, journalist, filosoof, toneelschrijver, politiek activist en schilder), maar de poëzie kan als een van de grondvesten van zijn artistieke bestaan worden gezien. Voordat zijn dichterlijke benadering van film gemeengoed werd, verschenen er reeds verschillende dichtbundels van zijn hand, doch weinigen werden in het Nederlands vertaald. “In de vorm van een roos” (1971), “De as van Gramsci” (1989), en “Vaarwel en beste wensen” (2012) getuigen van Nederlandstalige aandacht voor het dichtwerk van Pasolini, waarbij de laatste gedichten uit de eerste twee bevat.
Zielenroerselen
Nu is daar ‘De nachtegaal van de katholieke kerk’ - een bloemlezing uit het werk “L'Usignolo della Chiesa Cattolica”, oorspronkelijk uitgebracht in 1953 en nu door Huis Clos voor het eerst in het Nederlands op de markt gebracht. Het werk geeft een fantastisch inzicht in de vroege zielenroerselen van de jonge Pasolini, die zich in tweestrijd begeeft tussen onschuld en schuld, tussen het Noord-Oosterse dialect van het Friulisch van zijn moeder en het Italiaans van zijn vader (en de Staat/de Kerk). Aan de ene kant streeft Pasolini naar puurheid, oprechtheid, altruïsme. Hij denkt dit te vinden in het gebruik van de taal van de kleine landelijke gemeenschap, maar gaandeweg beseft hij zich dat het Italiaans de sleutel is naar het hogere echelon waartegen hij zich zowel afzet als onderdeel van wil zijn. Hij strijdt tegen het fascisme en vindt in de beeldvorming van de katholieke kerk een middel hiertoe, door het zich toe te eigenen en om te vormen naar zijn eigen beelden, geladen door (homo-)erotische beschouwingen -zonder daarbij de erotiek an sich voorop te stellen.
Onschuld
Bij Pasolini staat alles in het teken van het bedwingen van de schuld in de schaduw van de onschuld, in het licht van de ‘dageraad’, zoals in het als zodanig getitelde werk: “Een ander licht wekt mij / en doet me wenen / om dagen die vervliegen / alsof ze schaduwen zijn.” Het klassieke Oedipus-complex is gekoppeld aan deze strijd, zoals in ‘Mater Involiata’, onderdeel van het gedicht ‘Litanie’: “Van uw kleed valt / een hagelwit licht / van lelies en dageraden / en verblindt uw zoon. / Moeder! Zo zuiver is dat licht - / uw dijbeen lijkt van sneeuw te zijn.” Het lezen van de gedichten zorgt soms voor een vreemde gewaarwording, wanneer het vereren van (het lichaam van) Christus voorzien is van een licht blasfemische ondertoon. “Christus, je lichaam / als van een jong meisje / is door twee vreemden / genageld aan het kruis: / twee flinke jongens / rood zijn hun schouders, / blauw zijn hun ogen. / Ze slaan de spijkers / en de lendendoek / trilt rond uw buik...”
Worsteling
Deze bundel maakt op prachtige wijze duidelijk dat de jonge Pasolini worstelde met het vinden van zijn stem, zijn taal, zijn middel om tot de wereld te treden en deze te duiden. Het vertaalwerk van Yolanda Bloemen verdient een pluim en het nawoord van historicus Floris Meens helpt het werk te duiden in het oeuvre van Pasolini. Huis Clos mag trots zijn op deze geweldige toevoeging aan de Nederlandstalige aandacht voor het werk van deze Italiaanse geweldenaar, die helaas te vroeg en onvrijwillig het leven heeft moeten verlaten.
Zowel Deafkids als Rakta hebben São Paulo als huidige uitvalsbasis van waaruit zij hun muziek de wereld in brengen. Hun geluid zit vol opzwepende, stuwende en overrompelende percussie, omgeven door textuurlagen van gitaar, noise en bij vlagen spookachtige vocalen.
We spreken Carla Borlegas, die samen met Paula Rebellato het hart van Rakta vormt, via de telefoon als het negen uur ’s ochtends is in haar thuisstad. Voor haar is dat op deze zaterdag niet per se vroeg. ‘Ik ben eigenlijk altijd wel aan het werk!’ In een klein uur praat ze ons bij over de relatie met Deafkids, de verschuivende stijl in hun eigen muziek, vrouw zijn in Brazilië en de te nauwe muzikale blik van het globale Noorden.
Hashtags
‘De eerste show die we ooit hebben gedaan was samen met Deafkids, zo’n acht jaar geleden. We hebben onlangs samen met hen op Roadburn gestaan en vorige week hebben we voor het eerst als één band samengespeeld. Inmiddels zijn we bijna familie van elkaar.’
‘Onze muziek is beïnvloed door vele verschillende artiesten en stromingen. We richten ons niet zozeer op een bepaald genre en maken ons niet druk over welke hashtags mensen nodig hebben om iets te kunnen verkopen. We zijn postpunk genoemd, experimenteel, vriendelijk… Haha er zit een kern van waarheid in al die benamingen, maar onze muziek is constant onderhevig aan verandering.’
'We communiceren via het onderbewuste'
‘Herhaling is altijd een belangrijk onderdeel geweest van onze muziek, maar we houden ons steeds meer bezig met de textuur van nummers. Door andere instrumenten toe te voegen aan de muziek, maar ook door meer te experimenteren in de studio.’
‘We hebben inmiddels aardig wat ervaring en weten beter wat er allemaal mogelijk is. Onze nieuwe drummer zorgt er ook voor dat we anders spelen, anders naar onze muziek kijken, doordat hij andere ruimtes voor ons opent door zijn manier van spelen. En als mensen zitten we constant in een groeiproces, dat werkt natuurlijk ook door in wat je creëert.’
‘Onze nummers zijn op het eerste gezicht vrij simpel, maar door op een bepaalde manier te spelen met herhaling en structuur worden ze een uiting van een zekere oerenergie. Je hoeft niet de juiste taal te spreken of precies te weten waar een nummer over gaat om toch het juiste gevoel eruit te halen.’
‘We communiceren via het onderbewuste, laten geest en lichaam daarin samenkomen. Vooral tijdens liveoptredens is dat belangrijk. Het gaat niet alleen om ons op het podium, maar om iedereen die aanwezig is, om via de muziek emoties met elkaar te delen.’
Feminicide
‘Ik denk dat onze muziek ook kracht kan overbrengen, dat het luisteraars van kracht kan voorzien. We geven onszelf helemaal, stoppen wie we zijn en waar we vandaan komen in onze nummers en optredens. Dat betekent voor ons ook ‘vrouw-zijn’, en dan nog specifieker ‘vrouw-zijn in Brazilië.’
‘Je kan hier als vrouw niet ’s avonds laat alleen over straat lopen zonder bang te zijn. In zekere zin zijn we een zeer progressief en liberaal land, maar op bepaalde gebieden ook totaal niet. Er bestaat veel misogynie hier in Brazilië. Er worden veel vrouwen verkracht en de cijfers over geweld tegen vrouwen zijn schrikbarend.’
Vorig jaar stond er een artikel in De Groene Amsterdammer over geweld tegen vrouwen in Brazilië (Marjon van Royen, 31 juli 2019). Daarin staan feiten die koude rillingen over de rug doen lopen. De Verenigde Naties waarschuwden vorig jaar in een rapport dat Latijns-Amerika het hoogste percentage vrouwenmoorden heeft. Ondanks strikte wetgeving die vrouwen zou moeten ‘beschermen’, neemt het geweld tegen hen alleen maar toe.
'Voor mij is dit een van de meest verdrietige tijden om Braziliaan te zijn.'
Een Braziliaans onderzoeksinstituut voor veiligheid becijferde dat in 2018 elk uur 530 vrouwen mishandeld, verkracht of vermoord worden in Brazilië, een stijging van veertig procent ten opzichte van het jaar ervoor. Meer dan zestig procent van de Braziliaanse mannen geven toe geweld tegen vrouwen te gebruiken. Sinds het aantreden van president Jair Bolsonaro in 2018 is het geweld alleen maar toegenomen.
Terugvechten
‘Ik zie dat de haat is toegenomen en dat mensen er steeds meer openlijk voor uitkomen. Terwijl we de afgelopen jaren juist goede stappen hadden gemaakt. Mensen begonnen zich uit te spreken tegen geweld tegen vrouwen, en voor de acceptatie van de lhbtqi-gemeenschap. Mensen voelden zich gesteund en durfden uit te komen voor hun seksuele geaardheid, voor hun gender, of voor het feit dat ze vroeger misbruikt zijn.’
‘Maar nu, met een president als Bolsonaro die de meest verschrikkelijke dingen roept, denken mensen dat ze hun meningen niet meer hoeven te verstoppen en dat ze hun haat weer vrijelijk mogen spuien. Ik heb een aantal vrienden die homo zijn en zij werden voor de verkiezingen op straat bedreigd, dat ze zouden sterven als Bolsonaro aan de macht zou komen. Voor mij is dit een van de meest verdrietige tijden om Braziliaan te zijn.’
‘Via onze muziek proberen we alleszins een tegengif te bieden voor al deze haat. Door mensen bij elkaar te brengen, door ze te raken met onze muziek en ze voor even te verplaatsen naar een andere plek waar ze weer vrolijk en energiek kunnen zijn, waar ze zichzelf weer kunnen kennen als mens. Het is een soort terugvechten, niet vanuit de ratio, maar vanuit emotie. Vanuit het hart.’
Anglo-centrisch
‘Het is fijn dat er vanuit Nederland en België, vanuit jullie, interesse wordt getoond in muziek uit Brazilië. Het is voor ons lastig om in Europa te spelen, waar de muziekindustrie compleet gebiologeerd is door de as tussen Europa en de Verenigde Staten. Mensen in het globale Noorden zouden eens wat meer moeten kijken naar wat er in het globale Zuiden gebeurt, anders krijgen we gewoon weer een herhaling van de geschiedenis.’
‘Via onze muziek proberen we een tegengif te bieden’
‘Als er verschillende delen van de wereld mee worden genomen, in een soort globale muziekindustrie, zullen mensen zoveel meer stijlen ontwikkelen. Zonder alleen maar een kopie te willen zijn van een Amerikaanse band. Mensen kopiëren vaak anderen om op die manier op te kunnen vallen.’
‘Daarom is het zo belangrijk dat er aandacht is voor artiesten die iets anders doen, gerelateerd aan andere geschiedenissen en lokale elementen, die spannende en prachtige dingen doen die juist weer ter inspiratie kunnen dienen.’
D-beat
Ook Deafkids, dat acht jaar geleden werd opgericht door Douglas Deal als d-beat-eenmansband, ziet een gelijksoortig probleem in de verhouding tussen Europa en het globale Zuiden. De band is inmiddels uitgegroeid tot een trio dat niet alleen samenspeelt, maar ook gezamenlijk de muziek schrijft.
Drummer Mariano Sarine blijkt over de telefoon een spraakwaterval die de ene na de andere intrigerende zienswijze onze kant op vuurt. Het blijkt dat Deafkids met Rakta niet alleen muzikaal op één lijn zit, maar ook zeker wat betreft bepaalde ideeën.
‘Onze muziek is altijd experimenteel geweest, met als basis een focus op punk en d-beat. Tegenwoordig is ons muzikaal palet uitgebreid door een interesse in psychedelische muziek. We zien d-beat nu meer als een groove dan als een genre. Een voortstuwende groove van herhaling, waaruit dan juist weer veel nieuwe richtingen voortkomen: beats die geïnspireerd zijn op d-beat, omgekeerde d-beat, beats tegengesteld aan d-beat... ’
We hebben ons ontwikkeld als mensen, daardoor is onze relatie tot zowel muziek als het leven zelf veranderd. We zijn steeds meer de transcendentale kwaliteit van repetitieve percussie-elementen gaan waarderen.’
Tegenstelling
‘Voornamelijk op zintuiglijk vlak, waarbij we proberen de ziel en de geest te bereiken via het lichaam, alsof dit geen gescheiden onderdelen zijn. En dat zijn ze ook niet. Het heeft wellicht ook te maken met het feit dat we Brazilianen zijn. Dat we niet wit zijn, maar onderdeel van bepaalde Afrikaanse muziek en religies. Of zelfs de Arabische of Indiase religies. Deze zijn gebaseerd op de idee dat lichaam en geest één zijn, wat je ook terug kunt lezen in religieuze geschriften.’
Hun muziek is gericht op een trance, om je geest te bevangen via het lichaam. De katholieke mis staat daar tegenover en is voornamelijk gericht op de dominantie van de geest ten faveure van het lichaam. Maar de geest is niet anorganisch of onnatuurlijk. We komen allemaal voort uit een klein deeltje, een zaadje van waaruit alles groeit tot een geheel. Waarom zouden onze ziel en geest meer of minder natuurlijk zijn dan onze lichamen?’
De Westerse tegenstelling tussen lichaam en geest komt naar mijn idee ook deels voort uit de Middeleeuwen, toen onsterfelijkheid een belangrijk thema werd. Dat kwam ook naar voren in de muziek en dan vooral in gregoriaanse hymnes, die vaak gekoppeld zijn aan de mis binnen de katholieke godsdienst en aan het hiernamaals.’
Navelstaren
‘In rockmuziek is het geestelijke op een gegeven moment ook de boventoon gaan voeren. Dat was vooral aan het einde van de jaren 1970, toen het de zwarte muziek waar het in feite op gebaseerd was losliet als uitgangspunt en er daardoor steeds minder lichamelijke bewustwording plaatsvond. Rock begon steeds conceptueler te worden en er ontstond een zeker dedain voor eenvoudige ritmes en grooves.’
‘Waarom zouden onze meer of minder natuurlijk zijn dan onze lichamen?’
‘Mensen die zichzelf als avant-garde zagen, vonden dat eenvoudige ritmes achterhaald waren, dat het tribaal was, iets van oude tijden, primitief zelfs. En dat is beledigend! Deze muzikale praktijken zijn nooit uitgestorven, maar zijn voor veel mensen in de wereld een belangrijke manier voor het kijken naar het leven. Dit egocentrische navelstaren van de voornamelijk Europese en Amerikaanse ‘avant-garde’ is steeds meer onderdeel geworden van het definiëren van het genre.’
‘Misschien is het tijd om onze relatie tot onze lichamen opnieuw te ontdekken en weer de warmte te voelen die ze genereren, om zo tot een nieuw perspectief op muziek te komen. Zowel op ethisch als esthetisch vlak.’
Taxichauffeur
Deafkids brengt muziek die het lichaam doordringt en tegelijk de geest aanzet tot het openstaan voor nieuwe perspectieven. Het gebeurt wel vaker dat het beluisteren van muziek onbewust een begrip, een gevoel of concept naar boven komt drijven dat bij nader inzien overeenstemt met de boodschap van de artiest.
Hoewel het Braziliaanse Portugees van Deafkids ons niet veel wijzer maakt over de inhoud van de nummers, geeft de muziek zelf duidelijke hints over de achterliggende ideeën.
Sarine ziet daarin een belangrijk voordeel. ‘Het is een mooie manier om op een niet-confronterende manier mensen te bereiken met je ideeën. Iets zodanig presenteren dat men er aandacht voor heeft en waardoor men er langzaamaan meer over na gaat denken.’
‘Vergelijk het met een ritje in een taxi, waarbij je een leuk gesprek hebt met de chauffeur, totdat hij iets zegt dat je belachelijk vindt. Het kan goed zijn dat hij uit een totaal andere sociale context komt en niet dezelfde kennis heeft als jij, of niet bekend is met passende terminologie.’
‘Soms moet je iemand een metaforische klap in het gezicht geven om aandacht te vragen’
‘Als je zo’n persoon dan gelijk uitsluit of aanvalt op zijn gedachten, bereik je eigenlijk niet zo veel. Daarmee bouw je geen bruggen. Dan is het beter om op een goede manier het gesprek aan te gaan, zonder iets te forceren.’
Rosa Luxemburg
‘Om mensen een richting op te laten denken waarin ze zaken van een andere kant kunnen beschouwen. Zelfs als je hun gedachten niet in wezen verandert, toon je hen wel een ander perspectief.
‘Zo zie ik onze muziek ook. Het past wat dat betreft een beetje in het gedachtegoed van de marxistische theorie van Rosa Luxemburg, die zich afvroeg wanneer men zich moet richten op hervorming en wanneer op de revolutie. Deze kunnen niet altijd gescheiden van elkaar worden gezien, maar kunnen ook samen bestaan.’
‘Soms moet je iemand een metaforische klap in het gezicht geven om ergens aandacht voor te vragen, soms moet je iemand bij de hand pakken en naar een pad leiden. Met Deafkids brengen we een combinatie van beiden.’
Privileges in Brazilië
‘Weet je, het leven is complex, maar mensen maken het graag zwart-wit. Als we het hebben over etniciteit bijvoorbeeld, kom ik bij mijzelf al gelijk in de problemen. De ene kant van mijn familie is zwart en komt uit Brazilië, de andere kant is wit en komt uit Italië. Hoe kan ik het dan hebben over een ‘zij tegen wij’? Ik ben een Braziliaan, maar tegelijk ook weer niet.’
‘Mensen maken het graag zwart-wit.’
‘Ik besef dat ik over privileges beschik. In een land waar 90% van de mensen geen Engels spreekt, kan ik toch in deze taal met jou communiceren en mijn gedachten met jou delen. Het is een voorrecht dat we met Deafkids als eerste Braziliaanse band op Roadburn hebben mogen spelen.’
Dekolonisatie
‘Tegelijkertijd hebben we als band in Brazilië weer veel minder mogelijkheden dan bands in het globale Noorden, vooral op financieel gebied.’
‘Het is goed om al dit soort zaken mee te nemen als je nadenkt over iets als kolonisering, bijvoorbeeld. Veel zaken zijn complex, maar mensen die snel en graag hun oordeel klaar hebben nemen dat niet altijd mee. Je kunt het oneens zijn met mensen, hen op momenten zelfs veroordelen, maar niet voordat je beseft vanuit welke positie zij komen en redeneren.’
‘Iedereen heeft te maken met verschillende aspecten in het leven die het perspectief beïnvloeden en het is belangrijk om je daarvan bewust te zijn. Dat is het mooie aan muziek, dat zelfs als de taal waarin gezongen wordt niet begrepen wordt, het toch grenzen slecht en mensen bij elkaar brengt.’
Oscillaties
‘Dat is ook waarom wij ons met Deafkids bezighouden met muziek en geen andere vormen van kunst. Het overbrengen van literatuur bijvoorbeeld hangt veel meer af van context en vertaling dan muziek, dat veel lichamelijker is.’
‘Je kunt aan muziek niet ontkomen, dat is ook waarom een aanstekelijk liedje blijft hangen. Mijn persoonlijke idee is dan ook dat het universum geregeerd wordt door geluid. Dat het bestaat uit geluid. Wat dat betreft ben ik vaak iets zweveriger dan de rest van de band, haha!’
‘Maar muziek bestaat uit frequenties en kan daardoor punten in onze lichamen en hoofden bereiken, wat ontbreekt bij de meeste andere vormen van esthetiek, die veel meer afhankelijk zijn van een intellectueel begrip.’
‘Hoe vertaal je een woordgrap? Of humor in het algemeen? Hoe vertaal je gedichten? Dat is allemaal een stuk complexer. Maar bij muziek hoef je niet per se de taal te begrijpen waarin gezongen wordt, de boodschap kan nog steeds resoneren. Het is een vorm van oer-vibratie, een oscillatie tussen ritmes, downbeat en upbeat.’
Vieze emmer
Sarine heeft een interessante visie op wat als talent wordt gezien in relatie tot creatieve inspiratie. ‘Inspiratie betekent iets anders in het westen dan in het oosten. Een getalenteerd persoon wordt in het Westen beschouwd als een een soort genie, terwijl talent in het Oosten als een soort emmer met drab wordt gezien.’
‘Stel je een vieze emmer voor, als je daar water in gooit en het er vervolgens weer uithaalt, is het water nog steeds water. Het wordt niet door de emmer zelf gegenereerd. Maar het water neemt vuil op uit de emmer. Hierdoor verandert zowel het water als de emmer.’
‘Talent wordt in het Oosten als een soort emmer met drab gezien’
‘Een getalenteerd persoon wordt op deze manier gezien als iemand wiens vuil verfijnder is geraakt door ervaringen en leermomenten. Natuurlijk speelt talent hierbij ook een rol, maar minder in de zin dat het gekoppeld is aan de essentie van een genie zijn.’
‘Het gaat er meer om dat je door je talent beter in staat bent om zaken te filteren en toe te passen op je eigen kunnen, waardoor je steeds groeit en sterker wordt.’
Dialectische dans
Over de toekomst van de band is Sarine duidelijk: blijven groeien als muzikanten en als personen. ‘Dat vind ik zelf het mooie aan ons muzikale pad. Bij ons is de verkenning altijd belangrijker dan een specifiek doel waar we ons op zouden moeten richten.’
‘Er is altijd ruimte voor groei, voor verandering. Bij ons is er geen sprake van een faustiaanse deal, waarbij we verslaafd zijn aan nieuwe kennis en vaardigheden, maar meer van een soort dans met het leven.’
‘We maken muziek die een bepaalde kant opgaat, dan duwt de muziek weer terug met alles dat we erdoor ervaren, waarna we weer een wat andere richting inslaan. Het is een dialectische dans in feite.’
Braziliaanse fucked up glimlach
‘Ik vergelijk het maar met Hindoestaanse muziek uit het noorden van India, of funk uit New Orleans, of spirituele jazz uit Ethiopië. Muziek die het leven viert. Zelfs als het soms meer melancholisch is, is het muziek die het leven bevestigt.’
‘Ik denk dat we in die zin ook verschillen van de meeste bands die op Roadburn spelen, of van de meeste metal in het algemeen. Niet om te zeggen dat deze instelling beter is, absoluut niet.’
‘Meer om aan te geven dat we ons niet geheel onderdeel voelen van de gemeenschap waar we vaak in worden geplaatst door de buitenwereld. We maken muziek met een glimlach. Een fucked up glimlach, dat wel. Een vrolijke grijns.’
Met het album ‘Marked for Death’ zette de uit Los Angeles afkomstige Emma Ruth Rundle zichzelf vorig jaar definitief op de kaart als soloartiest. Haar door drone, shoegaze en folk gedreven muziek komt recht uit haar kwetsbare lichaam en het gekwelde hart. Geknakt is zij echter alleszins niet.
Soms is daar een album dat direct bij de eerste luisterbeurten al onder de huid gaat zitten. Waar de muziek weerhaakjes plaatst in de ziel en zich niet meer laat verwijderen, ondersteund door teksten die steeds dieper het hoofd en het hart indringen. ‘Marked for Death’ van de Amerikaanse Emma Ruth Rundle is zo’n plaat. Met regelmaat wordt een gebrek aan zeggingskracht en vertelvermogen in muziek verward met oprechtheid, maar de openhartigheid die Rundle tentoonspreidt in haar werk is krachtdadig in al haar pracht en raakt de luisteraar tot in het diepste wezen.
Leed
Als een gesprek met de bevlogen artiest dat oordeel alleen maar sterkt, is duidelijk dat we te maken hebben met een persoon die niet valt los te koppelen van wat zij creëert. ‘Don’t say this house is haunted / this house is haunted like hell on earth for me’ zingt Rundle in het nummer ‘Haunted Houses’ van haar album ‘Some Heavy Ocean’, en dat gaat op voor al haar solowerk. Op ‘Marked for Death’ is zelfs sprake van een overtreffende trap daarvan. In acht nummers komen liefde, lichamelijk en geestelijk leed, verlies en de dood voorbij in prachtige poëzie omgeven door aangrijpende texturen van lagen gitaar. Het tot leven brengen van deze nummers tijdens haar optredens is voor Rundle vaak een aangrijpende ervaring. “Tijdens het schrijven van ‘Marked for Death’ was het een doel om een zo eerlijk en persoonlijk mogelijk album te schrijven. Als ik dat materiaal nu live speel, heb ik daar soms moeite mee. Het brengt me terug naar een aantal van de meer donkere hoeken van mijn leven en hoe ik die ervaren heb. Dat is wel eens een worsteling op emotioneel gebied, vooral als ik solo speel. Het mooie van alleen op het podium staan is dat het me de ruimte geeft om echt op te gaan in de nummers, om er geheel mee verbonden te zijn. Ik kan de nummers dan ook aanpassen aan het moment, aan hoe ik me voel. Dat is voor mij van essentieel belang. De laatste tijd heb ik in de Verenigde Staten veel gespeeld met een band, waarbij het meer om de groepsdynamiek gaat. Ook dan investeer ik veel emotie in het optreden, maar in emotioneel opzicht is het dan toch minder intens. De concerten worden er anders door: minder intiem, maar soms ook juist krachtiger en harder.”
Foto: Niels Tubbing
Kwikzilver
De open houding in haar muziek maakt Rundle in zekere zin kwetsbaar, zowel tijdens optredens als naar haar publiek toe. Het van haar afschrijven van ellende helpt haar om verder te gaan met haar leven, om zaken af te sluiten. Maar het steeds weer spelen van het materiaal is soms als het openhalen van oude wonden. Ook in haar interviews heeft Rundle dezelfde openheid en vertelt ze zonder terughoudendheid over problemen die ze heeft gehad met drank en drugs, over persoonlijk verlies en over haar aandoening adenomyose. Op de vraag of haar eerlijkheid wel eens als een boemerang terug knalt, antwoordt Rundle bevestigend: “Ja, toch wel... Ik houd er eigenlijk niet van als mensen me vragen stellen over zaken die ik ooit eens heb gezegd. Ik heb een kwikzilveren geest als mens en als artiest, en vind dat ik de vrijheid heb om te veranderen van mening en van stijl. Dat is erg belangrijk voor me. Absolute waarheid bestaat niet, alles is toegestaan. Het hangt ook heel erg af van de stemming waarin ik me bevind op het moment dat mensen me vragen stellen. Soms kan ik transparant zijn en geef ik persoonlijke en uitgediepte antwoorden, maar soms ook gewoon niet. Wat betreft mijn teksten: ik spreek zelden over de betekenissen daarvan, omdat die me na aan het hart liggen. Toen ik opgroeide was ik vaak teleurgesteld in het muziekaanbod. Ik ben altijd erg bezig met teksten, ze zijn een integraal onderdeel van de totaalervaring. Ik ben een erg gevoelig persoon. Tijdens optredens heb ik het soms moeilijk – als ik erg moe ben, als ik niet gegeten en slecht geslapen heb… Dan komen de emoties extra hard binnen. Tijdens mijn tour voor ‘Some Heavy Ocean’ moest ik soms huilen tijdens een show. Als ik de muziek speel, word ik teruggebracht naar het moment dat ik het nummer schreef. En als dat een pijnlijk moment is, dan voel je dat... Het gaat uiteindelijk om de emotionele lading van de nummers, dus als ik dat voel tijdens het spelen dan betekent het dat ik een juiste staat bereik om de muziek over te brengen. Het ergste dat je kan overkomen is dat je een show speelt en niets voelt. Dan wordt een act.”
Foto: Niels Tubbing
Autonoom
Naast haar eigen werk, dat naast ‘Marked for Death’ bestaat uit het instrumentale album ‘Electric Guitar 1’ (2011) en het reeds genoemde, indringende ‘Some Heavy Ocean’ (2014), heeft Rundle een aardige muzikale reis achter de rug in verschillende bands, en niet de minste. Na het oprichten van The Nocturnes in Los Angeles komt ze in aanraking met Red Sparowes, waar zij als gitarist aanhaakt ten tijde van het album ‘The Fear Is Excruciating, but therein Lies the Answer’. Samen met Greg Burns, bassist van die band, start ze in 2012 Marriages. Die band ontstaat als Red Sparowes wordt gevraagd om het voorprogramma te spelen van Russian Circles. Niet alle bandleden kunnen, maar dat weerhoudt Burns en Rundle niet. Speciaal voor het optreden schrijven ze het album ‘Kitsune’ en wegens positieve reacties besluiten ze daarmee verder te gaan. In 2015 brengt het tweetal, inmiddels aangevuld met drummer Andrew Clinco, opvolger ‘Salome’ uit. Daarnaast experimenteert Rundle nog als The Headless Prince Of Zolpidem, waarmee zij voornamelijk met vocale effecten en texturen speelt. Hoewel er zeker een rode draad loopt door al haar werk, is ook duidelijk dat Rundle als artiest en als persoon in een constant proces zit. Dat proces is er voor Rundle over het algemeen niet eentje dat ze volledig heeft uitgedokterd. “Ik weet nooit precies waar ik heen ga, en houd er ook niet van als ik teveel wordt gekoppeld aan wat ik in het verleden heb gedaan. Elke keer als ik wel een plan maak, gebeurt er weer iets waardoor mijn leven verandert en ik mezelf op onverwachte plekken terugvind, zowel geografisch gezien als op psychologisch vlak. Tot voor kort was ik van plan om ‘Marked for Death’ op te volgen met een akoestisch album, waarvoor ik zelfs al lessen klassieke gitaar volgde en me richtte op het verbeteren van mijn finger picking skills. Maar het spelen met een band de afgelopen tijd heeft me weer doen verlangen naar een focus op volledige instrumentatie. Dus het is afwachten, de tijd zal het leren. Voorlopig heb ik eerst een lange tour in Europa voor de boeg, dus over twee maanden zal ik waarschijnlijk weer een ander persoon zijn. Wat ik wel kan zeggen is dat ‘Electric Guitar 2’ onderweg is. Ik zou verder een erg lang verhaal kunnen ophangen over hoe mijn muzikale reis me als persoon en muzikant heeft veranderd, maar uiteindelijk komt het er op neer dat ik nu een plek heb gevonden vanwaaruit ik krachtiger kan schrijven, en meer tot de kern kan komen. Deels komt dat doordat ik nu meer alleen schrijf en veel solo heb getourd. In een collectief werken is een geweldige ervaring, maar het kan ook moeilijk zijn om het momentum vast te blijven houden. Daarnaast ben ik een sterkere vrouw geworden en een autonomer mens.”
Foto: Niels Tubbing
Gemeenschap
Ondanks de groei in autonomie, speelt Rundle nu dus ook haar eigen werk vaker met een band, in plaats van solo. Dat heeft zijn voor- en nadelen. “Optreden met de band waarmee ik nu speel is een geweldige ervaring. Chuck French en Neil Keener, die ook in Wovenhand spelen en in de band Planes Mistaken For Stars, zijn er onderdeel van. Ook drummer Dylan Nadon van de band Git Some zit erin. Het samenspelen met hen op het podium en het onderweg zijn met hen haalt veel van de emotionele vermoeidheid weg waar ik normaal gesproken last van heb. De shows in Europa zullen deels met een band zijn, en deels solo.” De band die haar tijdens de Europese tour zal ondersteunen is Jaye Jayle, die een deel van de tour ook als voorprogramma zal fungeren. Rundle heeft eerder in Europa getourd met Wovenhand, zowel met Marriages als met haar solowerk. In de Verenigde Staten heeft ze het podium gedeeld met onder meer Alcest, Russian Circles, Deafheaven en This Will Destroy You. Op het Dunk!festival staat ze samen met artiesten als Swans, Pg.Lost en God Is An Astronaut. De grote gemene deler tussen al deze bands en haar eigen werk lijkt de intensiteit waarmee de muziek wordt gebracht. “Wat al deze bands delen is een bepaalde sfeer, waarmee er een zekere emotionele lading ontstaat. Daarnaast is het natuurlijk allemaal door gitaar gedreven muziek, waar ik goed bij aansluit. Eerlijk gezegd denk ik dat het belangrijkste aspect gewoon vriendschap is. We zijn allen onderdeel van dezelfde gemeenschap en het is eigenlijk logisch dat je met je vrienden daarin optrekt.” Nog twee grote namen in die gemeenschap zijn Dylan Carlson (Earth) en Kurt Ballou (Converge), waarmee Rundle een nummer heeft opgenomen. “Het werken met Dylan was een bijzondere ervaring en een grote eer. Net als de samenwerking met Kurt, bij wie we in zijn GodCity Studio te gast waren. Het opnemen was een vreemd proces voor mij: al samenspelende ontdekten we hoe we het nummer wilde hebben, maar het kwam er geweldig uit. In de toekomst staan nog een aantal samenwerkingen op de agenda, maar eerst wil ik Greg Burns weer bewegen om met Marriages aan de gang te gaan!”
Escapisme
Stil zitten is iets dat Rundle niet vaak lijkt te doen. De afgelopen jaren kwam elk jaar wel een album uit waaraan ze heeft meegewerkt, en ook in 2017 is daar al een eerste uitgave in de vorm van een split-ep met Jaye Jayle, ‘The Time between Us’. Haar immer stijgende status, vooral na het uitbrengen van ‘Marked for Death’, zorgt ervoor dat ook steeds meer mensen iets van haar willen. Dat kan soms een tol eisen. “Het kan erg stressvol zijn, vooral in combinatie met het zakelijke en logistieke deel van het artiest zijn. Ik ben erg van de spontane aanpak en dingen aanpakken op het moment dat ze voorbijkomen, maar dat is weleens lastig. Zoals het doen van dit interview bijvoorbeeld. Ik vind het belangrijk en leuk om te doen, maar als ik aan het touren ben is het vaak lastig om te regelen. Ik ben daarom ook mijn label Sargent House erg dankbaar voor al hun steun en toeverlaat. Zonder hen, en Cathy Pellow in het bijzonder, had ik dit allemaal niet kunnen doen. Als rolling stone is het ingewikkeld om relaties te onderhouden, ik leef toch meestal in het moment. Aan de ene kant is het constant onderweg zijn een vorm van escapisme, van het ontsnappen aan dagelijkse beslommeringen, maar aan de andere kant is het moeilijk om creatief bezig te zijn. Schrijven tijdens een tour is vrijwel onmogelijk voor me. Wat dat betreft heb ik een haat-liefdeverhouding ermee.” Waar Rundle ook vrijwel geen tijd voor heeft als ze onderweg is, is aandacht besteden aan haar beeldende kunst. Naast muziek maakt ze namelijk ook tekeningen, schilderijen, foto’s en ander beeldend werk. “Dat onderdeel van mijn leven is iets wat ik momenteel erg mis. Vroeger schilderde ik nog weleens als we in een busje rondreden, of ik maakte video’s om later te gebruiken, maar momenteel is dat allemaal wat teveel van het goede. Met mijn beeldende kunst ga ik vele verschillende kanten op, ik heb eigenlijk gewoon wat tijd op één plek nodig om daar een beetje lijn in te brengen en om dingen af te maken waar ik al geruime tijd mee bezig ben. Voor mij communiceert mijn beeldend werk iets totaal anders dan mijn muziek, ze zijn niet aan elkaar gerelateerd. Behalve dan wanneer ik een video maak voor een van mijn nummers, zoals voor ‘The Distance’.”
Foto: Kristin Cofer
ACLU
Een verschil met beeldende kunst en optreden als muzikant is ook de mate van verbinding met het publiek. Rundle is wat dat betreft onder de indruk van de performancekunstenaar Marina Abramović, die een zeer directe en persoonlijke verbinding zoekt met de toeschouwer. Als dat lukt kan er een overweldigende intensiteit ontstaan, iets dat muzikanten vaak ook opzoeken. “Ik heb in Californië aan een kunstacademie gestudeerd. Daar hield ik me veel bezig met performancekunst in relatie tot het publiek. Maar als muzikant op een podium is dat vaak lastiger, omdat er een scheiding wordt gecreëerd tussen de artiest en het publiek. Als ik solo speel probeer ik daar zoveel mogelijk doorheen te breken, om de verbinding te zoeken met de mensen.” Dat doet ons denken aan een opmerking van Geoff Rickley van de band Thursday tijdens een concert ooit. Hij sprak over een arbitraire scheidslijn tussen de band op het podium en het publiek in de zaal. Band en publiek kunnen niet zonder elkaar bestaan en zouden de grens tussen hen in moeten laten oplossen. Rundle herkent het gevoel. “Het is niet eenvoudig dat voor elkaar te krijgen, maar als het lukt, als artiest en toeschouwer elkaar vinden, ontstaat er iets magisch.” Zowel in haar muziek als in haar interviews komt Rundle over als een betrokken en empathisch persoon. In het huidige politieke en sociale klimaat in de Verenigde Staten kan zij het dan ook niet laten om zich uit te spreken. Onlangs bracht zij een exclusief nummer uit op haar Bandcamp-pagina getiteld ‘Forever the Setting Son’, waarvan de opbrengsten in zijn geheel naar de American Civil Liberties Union (ACLU) gingen. “Ik wil voorkomen dat ik ten prooi val aan verveling en de verbinding met de werkelijke wereld verlies. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat de huidige situatie in de Verenigde Staten geen grote impact heeft op mijn moreel. Vooral als vrouw is het verdomd moeilijk en deprimerend op het moment, maar we moeten hard blijven werken om het beter te maken. Iedereen kan een steentje bijdragen. Ik heb een T-shirt ontworpen dat ik verkocht tijdens de tour, waarvan de opbrengsten ook naar de ACLU gingen. Je merkte dat mensen dat waardeerden en het is fijn dat je op je eigen manier een bijdrage kunt leveren. Het deprimerende van de hele situatie is tastbaar op het moment, maar duurzaam kan en zal het niet zijn. Things will get better.”
Episode #11 from the series 'the Self Presents The Collective Unconscious' for Fnoob Techno Radio.
“Be silent and listen: have you recognized your madness and do you admit it? Have you noticed that all your foundations are completely mired in madness? Do you not want to recognize your madness and welcome it in a friendly manner? You wanted to accept everything. So accept madness too. Let the light of your madness shine, and it will suddenly dawn on you. Madness is not to be despised and not to be feared, but instead you should give it life...If you want to find paths, you should also not spurn madness, since it makes up such a great part of your nature...Be glad that you can recognize it, for you will thus avoid becoming its victim. Madness is a special form of the spirit and clings to all teachings and philosophies, but even more to daily life, since life itself is full of craziness and at bottom utterly illogical."
In honour of International Women's Day I hereby post the lyrics for our song 16 Days. It deals with gender based violence (the 16 Days of Activism of the United Nations and the memory of the Mirabal Sisters) and letting go of toxic masculinity. On top of that it is a shout out to the art of Emma Ruth Rundle en her song 'Protection' in particular.
Waanzin gebeiteld in realisme. Imperial Triumphant uit New York City windt er geen doekjes om. Met hun steeds verder verfijnde duistere metal stompen ze steeds harder diep in de tere ziel. Vervlochten met de stedelijke omgeving zoeken zij de grenzen op van wat de luisteraar kan verdragen.
Ongemak, angst en aantrekkingskracht. Zomaar drie gevoelens die tegelijkertijd naar boven komen bij de eerste malen luisteren van het werk van de Amerikaanse band Imperial Triumphant. Waar hun oudere werk nog redelijk in het straatje van de wat meer geijkte black metal kan worden geplaatst, verzette de band alle piketpaaltjes met hun Abyssal Gods uit 2015. Zelden zo een serie onverwachte klappen tegen het smoelwerk gehad als bij het beluisteren van deze langspeler. In 2016 kwam er alweer nieuw werk uit: de ep Inceste, alwaar de wegen alweer nog maar ondoorgrondelijker werden. Aangezien de band nog geen optreden in Europa heeft gedaan (edit: de band speelt op Roadburn 2019), vonden wij het hoog tijd om eens een handreiking te doen naar de heren achter deze majestueuze malheur.
Anton Webern
Imperial Triumphant bestaat al een decennium en heeft op de verschillende metalblogs die het internet rijk is al vele hoge ogen gegooid. Toch is de band, die bestaat uit zanger/gitarist Ilya Ezrin, bassist Steve Blanco en drummer Kenny Grohowski, nog niet erg bekend in deze omstreken. Dat komt allicht door de moeilijk verteerbare kost die het drietal (dat lange tijd met nog een extra bassist en drummer muziek schreef) presenteert. In de tien jaren van het bestaan hebben de heren een aardige muzikale reis erop zitten. Naast black metal komen er invloeden van free jazz, avant-garde, doom en drone voorbij. Ezrin geeft duiding: “Onze muziek heeft een behoorlijke revolutie doorgemaakt. We zijn constant op zoek naar nieuwe mogelijkheden, naar nieuwe stijlen die we kunnen opnemen. Onze muziek bestaat bij de gratie van dissonantie, van een agressieve en technische manier van spelen. Niet in de zin dat we onze vaardigheden per se willen tonen, maar we zijn wel op zoek naar steeds nieuwe uitdagingen, om de grenzen van ons kunnen op te zoeken en die dan over te gaan. We zijn nu op een punt aangekomen waar het erg goed begint te worden, waar iedereen in de band ook zijn eigen onmisbare bijdrage aanlevert.” Die bijdrage wordt geleverd door muzikanten die allen zeer onderlegd zijn in het componeren van muziek. Ezrin heeft een diploma van de California Music Academy en allen zijn professioneel jazzmuzikant geweest. Dit zorgt ervoor dat de band bij het schrijven erg gericht is op structuren en hoe de muziek overkomt bij de luisteraar. Blanco geeft aan dat de brede muzikale ontwikkeling van de bandleden een groot voordeel is bij het schrijven van en nadenken over de muziek. “Het interessante aan onze band is dat alle bandleden erg onderwezen zijn in, en fan zijn van, de muziek die we aanhalen. Als iemand van ons bijvoorbeeld een componist als Anton Webern aanhaalt, weet iedereen gelijk wat er bedoeld wordt. Dat zorgt voor een zekere cohesie, waarbij we altijd ook het totaalplaatje voor ogen hebben. We richten ons niet zozeer op wat de individuele bandleden spelen, maar meer op het grotere sonische landschap.”
Metropolis
Dat landschap is er voornamelijk eentje in de urbane setting. Niet alleen het album Abyssal Gods, met het angstaanjagende artwork van Andrew Tremblay die op verzoek van de band een ‘monsterlijke stad’ tekende, maar het hele oeuvre staat zo’n beetje in het teken van de ontbindende kenmerken van de stad, en New York in het bijzonder. “Imperial Triumphant is geïnspireerd door de stad, door de urbane omgeving. Als ik New York in een woord zou moeten omschrijven zou dat ‘zwaar’ zijn. Soms is het de mooiste plek ter wereld, maar vaker is het een verstikkende plek.” We halen Léopold Lambert aan, die met zijn tijdschrift en blog The Funambulist filosofeert middels architectuur. In de stad, met zijn wolkenkrabbers en sloppenwijken, speelt het ruimtelijke (of een gebrek daaraan) een grote rol in heersende machtsstructuren. Ezrin en Blanco geven aan daar aandacht aan te besteden in hun werk en halen als voorbeeld de film Metropolis (Fritz Lang, 1927) aan. “New York, en vooral Manhattan, is een verticale stad, waar het geld hoog uittorent boven de armoede, die op straat of zelfs daaronder te vinden is. Het is een beetje zoals in Metropolis. De top van de gebouwen vormen de kwaadaardige kroon van de stad, daar waar het bedrog huist. Die film is een mooie verbeelding van hoe de stedelijke maatschappij is gestructureerd, hoe middelen zijn verdeeld.”
De band heeft in het verleden aangegeven een alternatief te willen bieden voor Satan, voor wie de mensen tegenwoordig in feite toch geen angst meer hebben. Ezrin ziet in de realiteit van de stad een andere bron van het kwaad. "New York is een stad waar enkele van de meest kwaadaardige zaken plaatsvinden en dan bedoel ik niet zoiets als duivelsaanbidding, maar het echte kwaad dat in de realiteit genesteld zit. Verschrikkingen die in deze stad gebeuren vinden niet plaats in een sprookje, maar in de horror van het werkelijke leven. Dat is de invalshoek die we gebruiken met onze muziek -het gebruiken van realisme als middel om horror te presenteren.” Een voorbeeld van wat Ezrin bedoelt is te zien in de videoclip bij het nummer ‘Crushing the Idol’. “Ik groeide op in een wereld van deftige privé-scholen, waarvan de buitenwereld alleen de glans ziet. Maar in werkelijkheid is iedereen verwilderd en zedenloos. Die shit die je in de video ziet, dat gebeurt de hele tijd in New York. Kinderen van een jaar of negentien die prostituees bestellen op een vrijdagavond, gewoon omdat het kan. En het gaat altijd ongestraft, want zo zijn de wetten van de wereld. Veel mensen waren onthutst na het zien van de video, omdat je personages ziet aan wie je een oprechte hekel hebt, maar die nooit hun verdiende loon krijgen. Wat dat betreft is het een spiegel van de realiteit.”
Rites of Spring
De horror van de realiteit. Of het besef daarvan. Het beluisteren van de muziek van de heren is alleszins een confrontatie. De eerste malen moesten we even doorbijten bij het aanhoren ervan. Een proactieve benadering was nodig om te achterhalen waarom Imperial Triumphant aanvankelijk tegelijk naar en intrigerend is. Maar de aanhouder wint en stapt een wereld binnen die verwondert en verslavend werkt. Blanco herkent dit in een eigen ervaring. “Wat je daar beschrijft is precies waar we naar op zoek zijn, in zekere zin. Ik herinner me een plaat van mijn vader, die een grote rol heeft gespeeld in mijn jeugd. Het was Rites of Spring van Igor Stravinsky. De eerste keer dat ik dat opzette was ik een klein kind en ik schrok me wezenloos... maar tegelijk kon ik het niet afzetten, ik moest er naar blijven luisteren. Ik was er door aangetrokken, recht door de angst heen, en de muziek werd een obsessie voor me en zodanig een blauwdruk voor hoe ik met muziek om ben blijven gaan. Als mensen dat hebben met ons werk, dat ze op die manier een verbinding ermee hebben, dan is dat voor mij een succes.” Het beeld van Herman Hesse en Abraxas doemt op: wie geboren wil worden, moet eerst een wereld vernietigen. “Voordat je kunt groeien, moet je je eerst ongemakkelijk voelen,” vult Ezrin aan. Wat dat betreft is de luisteraar bij Imperial Triumphant aan het goede adres. Hoewel er ook gelachen kan worden met de heren, zo blijkt als Blanco moeiteloos een opsomming geeft van steden in Nederland, Ezrin in vrolijke verbazing brengende. “Ik heb een paar jaar in Amsterdam gewoond, vandaar.”
(Auteur: Niels Tubbing. Oorspronkelijk verschenen in Gonzo (circus) #139)
